De dag voor Pinksteren en 1e Pinksterdag staat voor ons gilde elk jaar in het teken van het traditionele koningschieten, waar ieder gekostumeerd lid aan kan deelnemen. Hierbij wordt door de deelnemers om de beurt een schot gelost op een houten klos in de vorm van een vogel. Wanneer het laatste stukje hout los komt van de boom, wordt de persoon die het laatste schot heeft gelost de nieuwe koning van ons gilde. Naast een verschieting voor de nieuwe koning zal er ook een verschieting plaatsvinden voor de nieuwe jeugdkoning(in).

Het programma van Pinksteren is in de loop der jaren op verschillende momenten gewijzigd. Hieronder is te zien hoe het programma er momenteel per dag uitziet.

Na het plaatsen van de koningsvogels worden de kwade geesten verdreven middels het lossen van de “herenscheuten”. Voorafgaand aan het koningschieten zal dan op elke boom een schot worden gelost door de beschermheer, de gildepriester, de ereleden, de leden van verdienste, de koning, de keizer en de hoofdman.

De koning neemt een belangrijke rol in binnen het St. Anthonius en St. Nicolaasgilde, zonder koning trekt het gilde namelijk niet uit

Aan het koningschap zitten meerdere voordelen. Zo heeft de persoon die zich tot koning schiet zitting in het bestuur met dezelfde rechten als de overige bestuursleden (behoudens stemrecht). Hij mag daarnaast een zilveren koningsschild laten vervaardigen, welke tot een bepaald bedrag door het gilde wordt bekostigd. Het extra graveerwerk van bijvoorbeeld een eigen afbeelding en extra tekst komen wel voor rekening van de nieuwe koning.

Wie drie achtereen volgende jaren de vogel afschiet is keizer en blijft dit tot een ander het keizerschap verwerft. De keizer mag niet deelnemen aan het koningschieten totdat er weer een dubbele koning is. De keizer is verplicht om binnen een jaar een keizerster te dragen bij elk optreden naar buiten. Wanneer de keizer het keizerschap verliest, is hij verplicht deze ster te hangen of te laten hangen aan de ketting bij de overige keizerschilden.

Na afloop trekt het gilde langs de kapel voor het lossen van enkele schoten om de inwoners van Groeningen te laten weten dat we een nieuwe koning en jeugdkoning(in) in ons midden hebben.

Wanneer we een nieuwe koning en jeugdkoning(in) hebben, vindt er ook altijd een vaanoverschrijding met het hoofdvaandel plaats.

De vaanoverschrijding is het allerhoogste eerbetoon dat met het hoofdvaandel kan worden gebracht

Het is een mooi symbool van eerbied en onderdanigheid als het hoofdvaandel ten bodem wordt gespreid, om deze door de nieuwe koning en jeugdkoning(in) te laten overschrijden. De symbolische betekenis van de vaanoverschrijding houdt in, dat de betrokkene “boven het gilde” gaat. Dit eerbetoon kan één of meerdere malen worden gebracht aan bijvoorbeeld een kerkvorst (zoals een paus, kardinaal, bisschop of ranggenoot), een landsvorst(in), een gildekoning en een priester.

Een bijzondere activiteit tijdens de activiteiten Pinksteren is altijd de Heilige Mis op 1e Pinksterdag. Deze vindt plaats in de open lucht en het St. Anthonius en St. Nicolaasgilde krijgt hierbij altijd medewerking van het Groenings Koor. De Heilige Mis wordt altijd opgedragen aan alle overleden gildebroeders van het gilde.

Tijdens de Heilige Mis wordt er door alle aanwezigen geofferd op de gildetrom, waarbij de opbrengt ten goede komt aan het onderhoud van de kapel

Naast het afleggen van de eed van trouw verzorgen de vendeliers altijd een vendeldemonstratie. De vaandrig brengt daarnaast een groet met het hoofdvaandel, ook wel het overvendelen genoemd. Het is slechts een korte aangelegenheid die in beginsel uit niet meer dan drie volledige zwaaien rechtsom en drie volledige zwaaien linksom bestaat, begeleid door de trom in de driekwartsmaat van het walstempo. Zoals het woord overvendelen al uitdrukt, dient de vaandrig zich zo dicht mogelijk bij het te overvendelen onderwerp te plaatsen. Dit zodat hij, bij het voorlangs zwaaien het doek inderdaad ook boven over het hoofd van de betrokkene passeert en wel zó hoog, dat diens hoofd niet wordt geraakt.

Op 1e Pinksterdag komen we als gilde ’s avonds bij elkaar en halen we de koningin en de jeugdkoning(in) af aan huis. Aansluitend is de receptie voor de koning, jeugdkoning(in) en jubilarissen. Daarna is het tijd voor het koninginnebal, een gezellige avond waar iedereen welkom is. Deze avond is ook altijd het moment waarop een nieuwe Gildtmeester wordt gekozen.

De nieuwe Gildtmeester wordt altijd door de 1e Deken gekozen en deze keuze wordt gemaakt op een manier die enkel bekend is bij de 1e Deken

De nieuwe Gildtmeester zal het eerste jaar van Pinksteren tot Pinksteren 1e Gildtmeester zijn en het daarop volgende jaar van Pinksteren tot Pinksteren 2e Gildtmeester zijn. De voornaamste taak van de Gildtmeesters is het zorg dragen over het gildezilver (het koningszilver en het prijzenzilver). Daarnaast mag de Gildtmeester tentoonstellingen verzorgen en het middagprogramma voor St. Tunnis organiseren. De 1e Gildtmeester krijgt een zilveren schild omgehangen en beide Gildtmeesters hebben bovendien de mogelijkheid om bestuursvergaderingen bij te wonen.

Op beide dagen is er ook een teermoment voor de leden die samen met de jaarlijkse contributie het “teergeld” hebben betaald. In ruil voor dit “teergeld” kan men op de jaarlijkse teermomenten met St. Tunnis en Pinksteren samen een fust bier leegdrinken. Een bel zal telkens klinken om de aanvang en het einde van het teermoment in te luiden. Wanneer iemand 50 jaar lid is geweest heeft die persoon zijn of haar verdere lidmaatschap recht op gratis teren.

Tijdens de twee drukke dagen met Pinksteren vinden veel activiteiten plaats die belangrijk zijn voor het gilde, maar ze staan daarnaast vooral ook in het teken van gezellig samenzijn. Vandaar dat dit een belangrijk evenement is dat jaarlijks bij het gilde op het programma staat.